Queerfob nitq səsləndirən və ya queerfob akt göstərən insanların etdiklərini dini görüşləriylə
bağlaşdırdıqlarının dəfələrlə şahidi olmuşam. Hazırda ölkəmizdə müsəlman insanların digər
Mən və İslam: iki köhnə dost
Əgər şəxsi baxış bucağımdan mövzuya daxil olsam, mən qəti müsəlman və ya dindar
olmayan, lakin dini görüşlərinin həyatlarına ciddi sirayət etdiyi bir ailədə doğulmuşam. Bu
əsasən doğulub, başa çatdığım ərazinin lokal mentalitetindən irəli gəlirdi. Hətta uşaq
yaşlarımdan İslamı və onun ehkamlarını sevirdim və ailəm oruc tutmayanda, namaz
qılmayanda belə mən bunları edirdim. Məktəbli olduğum dövrdə şəxsiyyətimdən ötəri
müxtəlif diskriminasiyalara, bullinqlərə məruz qalırdım və dualar ilə Allah mənim ən yaxın
dostlarıma çevrilmişdi. Mən periodik baş verən bu halları heç kəslə bölüşmür və Allahın
məni belə yaratdığını və kömək edəcəyini düşünürdüm . Lakin zaman keçdikcə məndəki "fərqlilik" və "anormallıq"ları dəyişməməsi, eyni zamanda insanların onun yazdıqları ilə
mənim üstümə gəlməsi, məndəki Allah sevgisini sorğulamağa səbəb yaratdı .
Yeniyetməliyimə təkamül edən bu dövrdə yeni - yeni özümü kəşf edirdim və bu zaman ilk dəfə Lüt qövmü adlanan ayə haqda eşitdim. Dindar bir ailənin övladı olan sinif yoldaşım mənim petux olduğumu və "Lüt qövmü"ndə petuxluğun haram olduğu haqda yazdığını, və nəticə etibarilə mənim cəhənnəmdə yanacağımı dedi (petux olduğumu hamıdan tez anlayacaq qədər irəli görüşlü idi...). Mən "Lüt qövmü" haqda araşdırma etdikdə bizə deyilənin əksinə qövmdə yalnız kuir insanlardan yazmadığının şahidi oldum. Burada insanların cəmiyyət
içində etik sayılmayacaq hərəkətlər etməsindən (məsələn: mədə qazının insan içində ifrazı) ,
yalnız bir tərəfin razılığı ilə edilən sekslərdən - zorlamalardan və s. danışır və bunların
İslamda haram olduğunu vurğulayır .
Islamın patriarxal tarixi
Düşünsək ki, İslam 7-ci əsrdə yaranıb,yəqin ki, o dövrdə queerlik nəzəriyyəsinin olmadığı
anlaşılan olar. Ümumilikdə baxsaq, bir nəzəriyyəni o birindən üstün edən nədir? Məncə ,
təsir etdiyi kütlədir. İslam daha köhnədir və kütləsi daha artıqdır və İslamın özü
özlüyündə bir imperiyadır. İmperiyaların isə ordusu olur. Ordunun artmağı üçün də
yeni canlara ehtiyac duyulur. Bunları düşündükdə İslamda bir erkəyin 1- dən çox dişi ilə evli olmasına icazə var ikən dişiyə icazə verilməməsi məntiqə uyğun gəlir . Çünki 1 erkək eyni
anda qısa aralıqlarla 1-dən çox dişiylə cinsi əlaqədə ola və dünyaya daha doğrusu İslam
ordusuna yeni canların gəlməyinə səbəb ola bilər, nəinki dişilər. Ancaq dişi ilə dişinin,
erkəklə erkəyin münasibəti dünyaya yeni uşaq gətirmir (ən azından keçmişdə). Bu da onlar
üçün arzulanan hal deyil .
Əksər insanlar düşünür ki, trans qadınlar və trans kişilər heterodur, ancaq bu hər zaman belə
deyil. Digər misalda isə insanlar gey və lezbiyan cütlüklərdə mütləq bir tərəfin daha maskulin
(toksik hetero münasibətlərin kişi obrazı) , digərinin isə daha feminin (qadın obrazı)
olduğunu düşünür. Hətta dəfələrlə bu cütlüklərə "hansınız kişisiniz?" və ya "hansınız
qadınsınız?" tipli suallar ünvanladığının şahidi olmuşam. Bunu çox gözəl izah edən bir şəkil
var idi : “1 çəngəl və bir qaşıq dayanıb, 2 pipetə: hansınız çəngəlsiniz?" deyirdi.
İslam özü isə ümumilikdə çox patriarxal yanaşır insanlara. Qadının kişidən aşağı olduğunu
bir çox ayələrdə vurğulayır və insanları bu düşüncəylə yaşamağa məcbur edir. Bu
səbəbdəndir ki, feminin erkəklər maskulin dişilərə nisbətdə cəmiyyətdə daha az qəbul görür. İnsanlar kişi olmağı üstünlük olaraq gördükləri üçün qadın (dişi) , kişi (erkək) kimi (toksik
və azəri mental düşüncəyə uyğun olaraq) davrandıqda onun sanki aşağıdan yuxarıya
qalxdığını düşünür. Buna yaxşı baxırlar və əksində isə daha pis baxılır. Mən özümdə də,
başqalarında da dəfələrlə sırf feminin davranışlara görə fobiyaya məruz qalma hallarını
görmüşəm. Ən çox işlətdikləri ifadə isə "kişi özünü kişi kimi aparar , qadın kimi yox . Kişi ol
!"-dur. Buradan da başa düşülür ki bu insanlar erkəklər dişilərdən üstündür düşüncəsiylə
yaşayırlar.
İslamın queer tarixi
Erkən orta əsrlərdə , islamın yaranmasından sonra , lap Məhəmməd peyğəmbərin dövründə
İslamın yarandığı ərəb cəmiyyətində "müxənnət" adlanan insanlar var idi. Müxənnətlərin
trans olduğu , feminin erkək və ya interseks insanlar olduğu düşünülür. Sonradan müxənnət
sözü gey icmanı alçaltmaq üçün istifadə edilmişdir. Dişi və erkəklərin otaqları ayrı idi və bir
- birlərinin cəmiyyətində olmağa icazə verilmirdi . Yalnız müxənnətlərə hər iki cəmiyyətdə
olma icazəsi verilirdi. Mən buradan belə başa düşürəm ki son dərəcə qısqanc və kişinin öz
qadınını qorumalı olduğu düşüncəsində olan bir cəmiyyət müxənnətləri hər iki otağa
qoyurdularsa , deməli "zərərsiz" (seksual baxımdan dişilərlə yata bilməyəcək , yatmayacaq
mənasında) olduqlarını düşünürdülər . Düşünürəm ki, erkəklər yəqin ki, müxənnətlərlə cinsi
əlaqədə də olurdular . Osmanlı dövlətində müxənnətə bənzər "oğlancıqlar" adlandırılan
insanların olduğu da tarixdə keçir . Osmanlı tarixini araşdıran bir türk tarixçi bunla bağlı
tərəfindən də sevildiyini yazır. Dediyinə görə əsir düşən insanlar arasından ən yaraşıqlılar
"oğlancıq" olması üçün padişah üçün götürülür və padişah onları yaxşı otaqlarda saxlayır ,
onlarla cinsi əlaqədər olurmuş. Hətta bir Osmanlı padişahının "yayda qadın bədəni daha
yaxşıdır, çünki daha sərindir , qışda isə oğlanların bədəni daha isti olduğu üçün daha
yaxşıdır" kimi bir yazısının olduğu tarixə məlumdur. Eyni zamanda bəzi Osmanlı
padişahlarının oğlancıqlara aşiq olduğunu , onlar üçün şeirlər yazdığını vurğulamaq istəyirəm
.
Başqa bir misalda orta əsrlərdə şairlər "tüksüzlər" adlandırdıqları gənc queer erkəklərə öz
sevgilərini şeirlə açıq - aydın bildirir , onları tərənnüm edirdilər . Həmin dövrdə isə
müstəmləkə ölkələrin daha fobik yerlər olduğu məlumdur . Məsələn, Böyük Britaniya 1860-
cı il cinayət məcəlləsinə əsasən "qeyri - natural" cinsi əlaqəni qadağan edir və ölüm cəzası
tədbiq edirdi. 2018-ə qədər Hindistan bu qaydanı davam etdirmişdir . Burdan bu nəticəyə
gəlirəm ki deməli müsəlman cəmiyyətlər queerlərin varlığından xəbərdar idilər və öz
inancları uğrunda queerləri yox sayır , izolasiya etməyə çalışırdılar .
Queer inklüziv İslam
Bayaqdan əsasən İslamdan danışmış olmağım dediklərimin yalnız İslamda olduğu mənasına
gəlmir. Mən qeyd etmək istəyirəm ki hər hansı başqa dinin çoxluq təşkil etdiyi bir aləmdə
"oğolması üçün padişah üçün götürülür və padişah onları yaxşı otaqlarda saxlayır ,
fərqli düşüncələrlə ola bilər , lakin demək olar ki bütün dinlər öz ordularının - kütlənin sayını
artırmaq və gücü maskulinlikdə saxlamaq üçün biz queerləri izolasiya edirlər. Din və
queerlərin tamamilə əks mövqedə dayandığını düşünmürəm və ətrafımda da yetəri qədər
səmavi dini inancı olan queer tanışlarım var. Hər nə qədər bunun da bir izolasiya , seçki
olduğunu düşünsəm də Kanada Torontada "Toronto Birlik Məscidi" adlanan və queer fərdin
yaradıcı olduğu birlik məscidinin, Pakistanda trans qadınlar üçün açılmış məscidlərin,
xristian queerlərin nigahlarını qıyan kahinlərin olmasına və s. öz dini inanclarını istədikləri
kimi yerinə yetirə bilirlər düşüncəsiylə onların adına sevinirəm. Son olaraq ümid edirəm ki, bizim heç kəsə mən queerəm və sən öz dini inancından keç demədiyimiz kimi, onlar da bizə
öz dini inanclarına əsaslanaraq fobiya göstərməkdən əl çəkərlər .
Müəllif: Dəniz Miray
Bu məqalə, Gender Resurs Mərkəzinin təşkil etdiyi "Yazı Bacarıqlarının Artırılması" proqramı çərçivəsində Ramil Zamanovun mentorluğu ilə ərsəyə gəlmişdir.